Kalsiyumun, çürük oluşumunu engellemede ve diş minesini güçlendirmede önemli rol oynadığını dile getiren Çocuk Diş Hekimliği Anabilim Dalı Dr. Öğr. Üyesi Buse Yılmaz Şen, kalsiyumun ağız ve diş sağlığı üzerindeki temel rolü ve eksikliğinin yol açabileceği sorunlar hakkında bilgi verdi.
Kalsiyum eksikliği diş kaybına yol açabilir
Kalsiyumun, diş sağlığı açısından temel bir mineral olduğunu ve pek çok fonksiyonu bulunduğunu hatırlatan Şen, “Kalsiyum mine ve dentin yapısının ana bileşenidir. Diş minesi yaklaşık yüzde 96 oranında inorganik maddelerden oluşur. Bunun büyük kısmı hidroksiapatit kristalleridir. Bu kristallerin temel yapı taşlarından biri de kalsiyumdur.” dedi.
Özellikle çocukluk döneminde dişlerin oluşumu ve gelişimi sırasında sağlıklı mineralizasyon için kalsiyum gerekli olduğunu dile getiren Şen, “Demineralizasyon ve remineralizasyonda rol alır. Örneğin asidik gıdalar sonrası ağız içi pH düştüğünde, diş yüzeyinden kalsiyum ve fosfat iyonları çözünür. Tükürükte yeterli düzeyde kalsiyum bulunması, bu iyonların tekrar mineye geçişini ve minenin güçlenmesini sağlar. Yeterli kalsiyum düzeyleri, diş dokularının asitlere karşı dirençli kalmasına katkıda bulunur ve çürük oluşumunu engellemeye yardımcı olur. Dişleri destekleyen alveolar kemik de kalsiyuma bağımlıdır. Uzun vadede yetersizlik, kemik kaybına ve diş kaybına neden olabilir.” açıklamasını yaptı.
Yetişkinlikte yetersiz kalsiyum alımı ağız ve diş sağlığında sorunlara neden olabiliyor!
Yetişkinlikte yetersiz kalsiyum alımının, osteopeni veya osteoporoz gibi sistemik kemik kayıplarına yol açabileceğine dikkat çeken Şen, “Bu durum, dişleri çevreleyen alveolar kemiği de etkiler ve diş kaybı riskini artırır.” dedi.
Bazı çalışmaların, düşük kalsiyum alımının diş eti hastalıkları riskini artırabileceğini gösterdiğini de kaydeden Şen, “Kalsiyumun, bağ dokuların sağlıklı yapısını korumada dolaylı rol oynar ve mine yüzeyinin korunması için de önemlidir. Kalsiyum eksikliği, mineyi daha geçirgen ve kırılgan hâle getirir. Bu da çürük gelişiminin kolaylaşmasına sebep olur. Periodontal ligament ve kemik dokunun bütünlüğünü bozarak diş eti çekilmesi ve periodontitis gibi durumların şiddetlenmesine neden olabilir. Düşük kalsiyum düzeyleri, oral yaralanmalar sonrası iyileşme sürecini geciktirir ve dokuların mekanik dayanıklılığını azaltır.” şeklinde konuştu.
Doğal kaynaklardan alınan kalsiyum daha iyi emiliyor
Kalsiyumun doğal yollarla mı yoksa takviyelerle mi alınmasının daha etkili olduğu konusuna değinen Dr. Öğr. Üyesi Buse Yılmaz Şen, “Doğal kaynaklar daha iyi emilir.” dedi.
Süt, yoğurt, peynir, yeşil yapraklı sebzeler ve badem gibi besinlerde bulunan kalsiyumun, genellikle vücut tarafından daha verimli emildiğini vurgulayan Şen, sözlerini şöyle sürdürdü:
“Bu besinler aynı zamanda kalsiyumun emilimini destekleyen D vitamini ve magnezyum gibi diğer mikrobesinleri de içerir. Kalsiyum karbonat gibi formlar, mide asiditesine bağlı olarak emilimde değişkenlik gösterebilir. Ayrıca fazla dozlarda alındığında böbrek taşı riski, hiperkalsemi veya diğer mineral dengesizlikleri oluşabilir. Kalsiyum takviyesi diş içeriğine doğrudan değil, tükürük yapısı ve kemik sağlığı yoluyla dolaylı etkiler gösterir. Diş oluşumu tamamlandıktan sonra kalsiyum alımı dişi direkt yolla güçlendirmeyecektir, ancak tüketim esnasında tükürük aracılığıyla remineralizasyon olarak adlandırılan mekanizmayla diş yüzeyine katkı sağlar. Dişlerin oluşum dönemini içeren hamilelik ve erken çocukluk dönemindeki kalsiyum alımının dişi direkt olarak güçlendirme ihtimali oldukça fazladır. Emilim bozukluğu, laktaz eksikliği, vegan beslenme veya yaşlılık gibi durumlarda kalsiyum takviyesi uygun olabilir, ancak bu mutlaka hekim önerisiyle ve gerekçeye dayalı olarak kullanılmalıdır.”
Sadece kalsiyum değil farklı besinler de ağız sağlığı için önemli!
Kalsiyumun yanı sıra diş sağlığı için ana besinler olan proteinler, karbonhidratlar, yağlar, mineraller ve yağda çözünen A, E, D ve K vitaminlerinin ağız sağlığı için son derece önemli olduğunun altını çizen Dr. Öğr. Üyesi Buse Yılmaz Şen, “A vitamini minenin erken gelişiminde rol oynar. Epitel hücrelerinin proliferasyonunu kontrol eder ve eksikliği tüm ektodermal oluşumları etkiler. Kaynakları balık yağı, biber, domates, inek sütü, balkabağı olabilir.” dedi.
D vitamininin dişlerin mineral yoğunluğuna, diş minesinin inşasına, kalsiyumun diş ve kemik dokusuna aktarılmasına ve emilmesine katkıda bulunduğunu dile getiren Şen, sözlerini şöyle tamamladı:
“C vitamini veya askorbik asit, suda çözünen bir vitamindir. Birçok taze meyve ve sebzede bulunur. Diş etleri, periodontal bağ dokusu ve yara iyileşmesi için önemlidir. C vitamini eksikliği, bağ dokusu kusuru olan iskorbüt hastalığına neden olabilir. Fosfor; diş minesinin yapıtaşı hidroksiapatit kristallerinin bir diğer ana bileşenidir. Kalsiyumla birlikte diş ve kemik yapısının sertliğini sağlar. Florür; mine yapısına entegre olarak asidik çözünürlüğü azaltır. Diş çürüğüne karşı direnci artırır. Diş sağlığının sürdürülebilmesi için kalsiyumun yeterli alınması kadar, onunla sinerjik çalışan bu vitamin ve minerallerin de dengeli şekilde alınması gereklidir. Dengeli beslenme, bu mikrobesinlerin birlikte ve etkin kullanılmasını sağlar.
Kalsiyum eksikliği sadece sistemik kemik sağlığını değil, diş dokularının yapısını, çene kemiğini ve periodontal sağlığı da olumsuz etkiler. Bu nedenle, her yaşta yeterli kalsiyum alımı ağız-diş sağlığının sürdürülebilirliği açısından kritiktir.” (İLKHA)
