Ticari kuantum bilgisayarlara bir adım daha: IBM’den hata düzeltme atılımı

Şirket, bu sayede ticari ölçekte “süper güçlü bilgisayarlar” geliştirmenin bir adım daha yakınına geldiğini belirtti.
IBM bu alanda Microsoft ve Alphabet’in alt kuruluşu Google ile kıyasıya bir yarışta. Google, bu hafta önemli bir algoritma atılımı açıkladı.
Kuantum bilgisayarlar, geleneksel bilgisayarların çözmesinin binlerce yıl alacağı örneğin trilyonlarca atomun zaman içinde nasıl tepki verdiği gibi problemleri ‘kübit’ adı verilen birimler aracılığıyla çözebiliyor. Ancak bu sistemlerin önündeki en büyük engellerden biri, kübitlerin hata oranlarının yüksekliği; bu hatalar kuantum çip üzerindeki faydalı hesaplama yükünü hızla aşabiliyor.
IBM, haziran ayında kuantum çiplerin yanında çalışacak bir algoritma geliştirdiğini duyurmuştu. Bu algoritmanın, bu kez özel olarak AMD tarafından üretilen ve programlanabilir mantık devresi (FPGA) olarak bilinen çip tipi üzerinde gerçek zamanlı olarak çalıştırıldığı bir araştırma kağıdında yer alıyor.
IBM Araştırma Direktörü Jay Gambetta, yaptığı açıklamada algoritmanın sadece laboratuvar ortamında değil, rağbet görmüş, çok yüksek fiyatlı olmayan bir AMD çip üzerinde çalıştığını ve uygulamanın gerektiğinden 10 kat daha hızlı gerçekleştiğini vurguladı.
Kuantum bilgisayarların ticari pazara çıkabilmesinin önündeki başlıca engel, kübit hatalarının azaltılması; dijital dünyada bit hataları neyse, kuantum dünyasında da bu aynı işlevi görüyor. IBM’in bu alandaki ilerlemesi, hataların giderilmesi noktasında kayda değer bir adım olarak değerlendiriliyor.
Araştırmada, IBM’in geliştirdiği hata düzeltme algoritmasının, yaygın olarak edinilebilen bir FPGA üzerinde çalıştırılıp, kuantum bilgisayarı yavaşlatmayacak kadar yüksek performans gösterdiği belirtiliyor. Bu gelişme, klasik (yani geleneksel) bilgisayar donanımının kuantum sistemlerin kontrolünde ve geliştirilmesinde kritik bir rol oynayabileceğini bir kez daha ortaya koydu.
Uzmanlar, bu adımın kuantum donanımının kendisinden ziyade yazılım ve kontrol katmanlarında yaşanan ilerlemeleri işaret ettiğini; ancak hâlâ kararlı mantıksal kübitler, hata eşikleri ve ölçeklendirilebilir mimariler gibi donanım yönlü büyük engellerin bulunduğunu hatırlatıyor.
Güvenlik cephesinden de değerlendirmeler geliyor: Geleneksel, yaygın donanımlarla çalışan kuantum hata düzeltme sistemleri, kuantuma karşı güvenlik standartları hazırlanırken kritik bir eşik olabilir. Ancak bu algoritmanın tek başına bugünkü şifreleme sistemlerini kısa vadede kırabilir hale getirmediği de vurgulanıyor.
Sonuç olarak, IBM’in bu adımı kuantum hesaplama yarışında çevrim içi ve ticari erişime daha uygun donanımlarla ilerleme potansiyeli taşıdığını gösteriyor. (İLKHA)